لاپاراسکوپی یکی از روش‌های جراحی کم‌تهاجمی است که در سال‌های اخیر به دلیل مزایای فراوان، جایگزین بسیاری از جراحی‌های باز شده است. این تکنیک با استفاده از ابزارهای پیشرفته و ایجاد برش‌های کوچک، امکان بررسی و درمان مشکلات داخلی شکم و لگن را فراهم می‌کند.
کاهش درد، دوره نقاهت کوتاه‌تر و کاهش خطر عفونت از جمله مزایای اصلی این روش محسوب می‌شوند. امروزه از این روش در تشخیص و درمان بیماری‌های مختلفی استفاده میشود. در این مقاله، به بررسی کامل این روش، کاربردها، مزایا و نکات مهم آن پرداخته خواهد شد.
لاپاراسکوپی چیست؟
لاپاراسکوپی یک روش جراحی است که برای بررسی و درمان مشکلات داخلی شکم و لگن مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، جراح با ایجاد چند برش کوچک روی پوست، یک لوله باریک مجهز به دوربین (لاپاراسکوپ) را وارد بدن می‌کند تا اندام‌های داخلی را مشاهده کند.
تصاویر به‌دست‌آمده از دوربین روی صفحه نمایش نشان داده می‌شوند و به پزشک این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به جراحی باز، بیماری‌های مختلف را تشخیص داده و در صورت نیاز، اقدامات درمانی مانند برداشتن کیست، ترمیم بافت یا حتی جراحی‌های پیچیده‌تر را انجام دهد.
انواع روش های لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی به طور کلی به دو دسته تقسیم میشود:
۱. لاپاراسکوپی تشخیصی
این نوع لاپاراسکوپی برای بررسی و تشخیص مشکلات داخلی بدون انجام جراحی گسترده استفاده میشود. پزشک از طریق یک برش کوچک، دوربین لاپاراسکوپ را وارد شکم یا لگن می‌کند تا اندام‌های داخلی را بررسی کند. از این روش برای تشخیص موارد زیر استفاده میشود:
- اندومتریوز
- کیست‌های تخمدان
- چسبندگی‌های داخل شکم
- علل درد مزمن شکمی یا لگنی
- بررسی علل ناباروری و کمک به درمان ناباروری
۲. لاپاراسکوپی درمانی
در این روش، علاوه بر بررسی اندام‌ها، جراحی نیز انجام میشود. ابزارهای مخصوص از طریق برش‌های کوچک وارد بدن شده و مشکلات برطرف می‌شوند. برخی از رایج‌ترین کاربردهای لاپاراسکوپی درمانی عبارتند از:
- برداشتن کیست تخمدان
- عمل بستن لوله‌های رحم (جهت جلوگیری از بارداری)
- آپاندکتومی (برداشتن آپاندیس)
- حذف سنگ کیسه صفرا
- ترمیم فتق شکمی
- درمان حاملگی خارج از رحم
- برداشتن فیبروم رحم یا جراحی‌های مرتبط با سرطان‌های زنان
این روش نسبت به جراحی باز، مزایایی مانند کاهش درد، کاهش خطر عفونت و بهبودی سریع‌تر دارد.
لاپاراسکوپی برای چه بیماری‌هایی استفاده میشود؟
لاپاراسکوپی برای تشخیص و درمان طیف گسترده‌ای از بیماری‌های شکمی و لگنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از مهم‌ترین بیماری‌ها و شرایطی که این روش در آنها کاربرد دارد، عبارت‌اند از:
- بیماری‌های زنان مانند اندومتریوز، کیست‌های تخمدان، فیبروم رحمی، چسبندگی‌های لگنی و بارداری خارج از رحم توسط بهترین متخصص زنان و زایمان
- مشکلات گوارشی دمانند برداشتن کیسه صفرا، درمان رفلاکس معده، بررسی و درمان بیماری کرون و کولیت اولسراتیو.
- بیماری‌های دستگاه ادراری مانند جراحی کلیه، برداشتن کیست‌های کلیه و درمان برخی مشکلات مثانه.
- مشکلات فتق مانند ترمیم انواع فتق‌های شکمی و کشاله ران.
- در برخی موارد، لاپاراسکوپی برای تشخیص و درمان سرطان‌های تخمدان، رحم، کبد و روده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مزایای لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی به دلیل مزایای فراوان، جایگزین بسیاری از جراحی‌های باز شده است. یکی از مهم‌ترین مزایای این روش، ایجاد برش‌های کوچک است که باعث کاهش درد، خونریزی کمتر و کاهش خطر عفونت میشود. همچنین، به دلیل کم‌تهاجمی بودن، بیماران دوره نقاهت کوتاه‌تری را تجربه می‌کنند و سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره خود بازمی‌گردند.
از دیگر مزایای لاپاراسکوپی، کاهش میزان چسبندگی‌های داخلی و بهبود سریع‌تر جای زخم‌ها نسبت به جراحی‌های سنتی است. علاوه بر این، تصاویر دقیق و واضحی که از طریق لاپاراسکوپ به جراح ارائه میشود، دقت عمل را افزایش داده و احتمال آسیب به بافت‌های سالم را کاهش می‌دهد. به همین دلیل، این روش برای بسیاری از بیماران گزینه‌ای مطمئن و مؤثر محسوب میشود.
لاپاراسکوپی چگونه انجام می شود؟
لاپاراسکوپی یک روش جراحی کم‌تهاجمی است که معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام میشود. در ابتدا، بیمار به اتاق عمل منتقل شده و پس از بیهوشی، جراح چند برش کوچک (معمولاً بین ۵ تا ۱۰ میلی‌متر) در ناحیه شکم ایجاد می‌کند. سپس، یک سوزن نازک از طریق یکی از برش‌ها وارد شکم شده و گاز دی‌اکسید کربن به داخل شکم تزریق میشود. این گاز باعث میشود که دیواره‌های شکم از اندام‌های داخلی فاصله بگیرند و دید بهتری برای جراح فراهم شود.
پس از این مرحله، یک لوله باریک مجهز به دوربین (لاپاراسکوپ) از طریق یکی از برش‌ها وارد شکم میشود. این دوربین تصاویر را به‌صورت زنده روی مانیتور نمایش می‌دهد تا جراح بتواند اندام‌های داخلی را مشاهده کند. بسته به هدف جراحی، ابزارهای مخصوص دیگری از طریق برش‌های دیگر وارد شده و اقدامات لازم مانند برداشتن کیست، ترمیم فتق، برداشتن کیسه صفرا یا انجام جراحی‌های دیگر انجام میشود. در نهایت، پس از اتمام عمل، گاز از شکم خارج شده، برش‌ها بخیه زده می‌شوند و بیمار به ریکاوری منتقل میشود تا وضعیت عمومی او بررسی شود.
لاپاراسکوپی برای چه افرادی مناسب است؟
لاپاراسکوپی برای افرادی که نیاز به بررسی دقیق اندام‌های داخلی شکم و لگن دارند یا به درمان‌های کم‌تهاجمی نیازمندند، یک گزینه ایده‌آل محسوب میشود. این روش معمولاً برای بیمارانی که از مشکلاتی مانند کیست‌های تخمدان، اندومتریوز، فیبروم رحمی، فتق، بیماری‌های گوارشی مانند رفلاکس معده و کولیت، یا مشکلاتی در کیسه صفرا و کبد رنج می‌برند، توصیه میشود. همچنین، در برخی موارد، لاپاراسکوپی برای تشخیص علل ناباروری یا بررسی بافت‌های سرطانی به کار می‌رود.
افرادی که شرایط جسمانی مناسبی دارند و فاقد بیماری‌های شدید قلبی یا ریوی هستند، گزینه‌های مناسبی برای این روش هستند. با این حال، بیمارانی که سابقه جراحی‌های متعدد شکمی دارند، چاقی شدید دارند یا مشکلات انعقادی دارند، ممکن است نیاز به ارزیابی دقیق‌تری داشته باشند. در هر صورت، تصمیم نهایی برای انجام لاپاراسکوپی توسط پزشک و پس از بررسی سوابق پزشکی بیمار گرفته میشود.
لاپاراسکوپی چقدر طول می کشد؟
مدت زمان انجام لاپاراسکوپی به نوع و پیچیدگی جراحی بستگی دارد. در جراحی‌های ساده مانند برداشتن کیست تخمدان یا بررسی مشکلات لگنی، عمل معمولاً بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. اما در جراحی‌های پیچیده‌تر، مانند ترمیم فتق، برداشتن کیسه صفرا یا جراحی‌های مرتبط با سرطان، این زمان می‌تواند ۱ تا ۳ ساعت متغیر باشد.
علاوه بر مدت زمان جراحی، بیمار معمولاً بین ۱ تا ۲ ساعت در بخش ریکاوری تحت نظر قرار می‌گیرد تا علائم حیاتی او بررسی شود. در بیشتر موارد، بیمار می‌تواند چند ساعت بعد از عمل مرخص شود، اما در برخی جراحی‌های پیچیده، ممکن است نیاز به بستری یک‌شبانه در بیمارستان داشته باشد. دوره نقاهت پس از لاپاراسکوپی معمولاً کوتاه است و بیشتر بیماران می‌توانند ظرف چند روز به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند.
قبل از لاپاراسکوپی چه اقداماتی باید انجام داد؟
قبل از انجام لاپاراسکوپی، رعایت برخی اقدامات ضروری است تا جراحی ایمن‌تر و موفق‌تر انجام شود. این اقدامات شامل موارد زیر است:
- بیمار باید سوابق پزشکی، حساسیت‌های دارویی و بیماری‌های زمینه‌ای خود را با پزشک در میان بگذارد.
- پزشک ممکن است آزمایش خون، اکو، نوار قلب یا سونوگرافی را برای بررسی شرایط عمومی بیمار تجویز کند.
- داروهای رقیق‌کننده خون (مانند آسپرین و وارفارین) ممکن است نیاز به قطع مصرف داشته باشند.
- معمولاً بیمار باید ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از جراحی از خوردن و آشامیدن خودداری کند.
- ترک سیگار و الکل قبل از جراحی به بهبود سریع‌تر کمک می‌کند.
- بیمار باید لباس راحت بپوشد، وسایل ضروری خود را همراه داشته باشد و یک همراه برای روز جراحی در نظر بگیرد.
- در برخی موارد، پزشک مصرف ملین یا تنقیه را برای پاکسازی روده تجویز می‌کند.
سخن پایانی
لاپاراسکوپی یک روش مؤثر برای تشخیص و درمان بسیاری از مشکلات پزشکی، به‌ویژه در زمینه جراحی‌های شکمی و زنان، محسوب میشود. این روش به دلیل برش‌های کوچک، درد کمتر، کاهش خطر عفونت و بهبودی سریع‌تر، نسبت به جراحی‌های باز برتری دارد. با این حال، تصمیم‌گیری برای انجام آن باید بر اساس مشورت با پزشک متخصص و بررسی دقیق شرایط بیمار انجام شود. رعایت مراقبت‌های پس از جراحی نیز در بهبود سریع‌تر و کاهش عوارض احتمالی نقش مهمی ایفا می‌کند.