زایمان سزارین یکی از روش‌های رایج برای تولد نوزاد است که از طریق جراحی انجام میشود و در برخی موارد به‌عنوان یک ضرورت پزشکی توصیه میشود. بسیاری از مادران درباره این روش سؤالاتی دارند، مانند اینکه زایمان سزارین چه مزایایی دارد؟ آیا این روش برای همه مناسب است؟ در این مقاله، به تمام جنبه‌های زایمان سزارین، از مراحل انجام آن تا نکات مهمی که باید بدانید، می‌پردازیم تا شما بتوانید تصمیمی آگاهانه بگیرید.
فیلم واقعی از زایمان سزارین
زایمان سزارین چیست؟
زایمان سزارین یک روش جراحی برای به دنیا آوردن نوزاد است که در آن پزشک از طریق ایجاد برش در دیواره شکم و رحم، نوزاد را خارج می‌کند. این روش معمولاً زمانی انجام میشود که زایمان طبیعی امکان‌پذیر نباشد یا خطراتی برای مادر و نوزاد وجود داشته باشد. سزارین می‌تواند به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده (برای مادرانی که شرایط خاصی دارند) یا اورژانسی (در صورت بروز مشکلات حین زایمان طبیعی) انجام شود.
مزایای زایمان سزارین
زایمان سزارین یکی از روش‌های رایج زایمان است که در برخی شرایط به دلایل پزشکی یا انتخابی انجام میشود. این روش مزایای خاصی نسبت به زایمان طبیعی دارد که در ادامه به مهمترین آنها اشاره می‌کنیم:
1. کاهش درد حین زایمان
برخلاف زایمان طبیعی که با انقباضات شدید رحم همراه است، در زایمان سزارین مادر حین عمل هیچ دردی احساس نمی‌کند؛ زیرا بی‌حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی انجام میشود.
2. امکان برنامه‌ریزی دقیق زمان زایمان
مادرانی که زایمان سزارین را انتخاب می‌کنند، می‌توانند تاریخ مشخصی را برای زایمان تعیین کنند که این امر مدیریت بهتر شرایط پزشکی و آمادگی برای تولد نوزاد را فراهم می‌کند.
3. کاهش خطر آسیب به کانال زایمان و واژن
در زایمان طبیعی، به دلیل عبور نوزاد از کانال زایمانی، احتمال پارگی پرینه، افتادگی رحم و آسیب به عضلات کف لگن وجود دارد. زایمان سزارین این مشکلات را کاهش می‌دهد.
4. مناسب برای شرایط خاص پزشکی مادر و جنین
در برخی شرایط مانند فشار خون بالا، پره اکلامپسی، دیابت بارداری، یا مشکلاتی مانند ناهنجاری‌های جفت، زایمان سزارین گزینه‌ای ایمن‌تر محسوب میشود.
5. کاهش احتمال بی‌اختیاری ادرار و افتادگی مثانه
زایمان طبیعی ممکن است منجر به کشیدگی یا آسیب عضلات کف لگن شود که در نتیجه آن، مشکلاتی مانند بی‌اختیاری ادرار ایجاد میشود. سزارین احتمال این عوارض را کاهش می‌دهد.
6. کاهش خطر کمبود اکسیژن برای نوزاد
در برخی موارد، طی زایمان طبیعی ممکن است نوزاد دچار مشکل تنفسی یا کمبود اکسیژن شود. در سزارین، این خطر کمتر است زیرا نوزاد سریع‌تر به دنیا می‌آید.
7. جلوگیری از انتقال برخی عفونت‌ها از مادر به نوزاد
در مادرانی که مبتلا به برخی عفونت‌های واژینال مانند ویروس هرپس یا HPV هستند، زایمان سزارین می‌تواند از انتقال عفونت به نوزاد جلوگیری کند.
8. مناسب برای بارداری‌های چندقلویی
در بارداری‌های دوقلویی یا چندقلویی، احتمال پیچیدگی در زایمان طبیعی بیشتر است. در این موارد، زایمان سزارین روش ایمن‌تری محسوب میشود.
بیشتر بخوانید: درمان ناباروری
زایمان سزارین چگونه انجام می شود؟
مراحل انجام زایمان سزارین معمولاً بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد و مادر بعد از چند ساعت می‌تواند نوزاد خود را در آغوش بگیرد. این مراحل عبارتند از:
| مرحله | توضیحات |
|---|---|
| 1. آمادگی قبل از جراحی | انجام آزمایش‌های لازم، کنترل فشار خون، تزریق سرم و آماده‌سازی مادر برای بی‌حسی یا بیهوشی |
| 2. بی‌حسی یا بیهوشی | معمولاً بی‌حسی نخاعی (اسپاینال یا اپیدورال) انجام میشود، اما در برخی موارد بیهوشی عمومی نیز ممکن است استفاده شود. |
| 3. ضدعفونی و آماده‌سازی شکم | شکم مادر با مواد ضدعفونی‌کننده تمیز شده و پارچه‌های استریل روی آن قرار می‌گیرد. |
| 4. ایجاد برش در شکم | جراح یک برش افقی یا عمودی در قسمت پایین شکم ایجاد می‌کند. |
| 5. برش رحم | بعد از برش شکم، برشی روی رحم ایجاد میشود تا نوزاد خارج شود. |
| 6. خروج نوزاد | پزشک نوزاد را از رحم خارج کرده و بند ناف را قطع می‌کند. |
| 7. تخلیه جفت | پس از خروج نوزاد، جفت از رحم جدا شده و خارج میشود. |
| 8. بخیه و بستن برش‌ها | رحم و شکم با بخیه‌های قابل جذب یا غیرقابل جذب بسته میشود. |
| 9. انتقال به ریکاوری | مادر به بخش ریکاوری منتقل شده و علائم حیاتی او بررسی میشود. |
| 10. مراقبت‌های بعد از جراحی | مادر تحت نظر قرار می‌گیرد و پس از پایدار شدن شرایطش، به بخش بستری منتقل میشود. |
زایمان سزارین چقدر طول می‌کشد؟
زایمان سزارین معمولاً بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد، اما بخش اصلی آن، یعنی خارج کردن نوزاد، معمولاً در کمتر از ۱۰ دقیقه انجام میشود. بقیه زمان صرف ترمیم و بخیه زدن رحم و لایه‌های شکم میشود. اگر زایمان اورژانسی باشد، پزشکان ممکن است در مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه نوزاد را خارج کنند تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود. مدت زمان جراحی ممکن است بسته به شرایط مادر، تعداد سزارین‌های قبلی، و پیچیدگی جراحی کمی بیشتر شود، اما معمولاً یک ساعت طولانی‌ترین حالت ممکن است.
چه کسانی بهتر است زایمان سزارین را انجام دهند؟
زایمان سزارین معمولاً برای شرایط خاص پزشکی یا در صورت وجود خطر برای مادر یا جنین توصیه میشود. در شرایط زیر، انجام زایمان سزارین ممکن است گزینه بهتری باشد:
۱. شرایط مربوط به مادر:
- سابقه زایمان سزارین قبلی (بسته به شرایط رحم و نظر پزشک)
- تنگی لگن یا ناهنجاری‌های لگنی که عبور نوزاد را سخت می‌کند
- بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون بالا، دیابت، یا مشکلات قلبی که زایمان طبیعی را پرخطر می‌کند
- عفونت‌های خاص مانند تبخال تناسلی فعال یا HIV که می‌تواند در هنگام زایمان طبیعی به نوزاد منتقل شود
- پارگی زودرس رحم که می‌تواند جان مادر و نوزاد را به خطر بیندازد
۲. شرایط مربوط به جنین:
- وضعیت غیرطبیعی جنین مانند قرارگیری عرضی یا بریچ (پاها یا باسن به جای سر در پایین رحم قرار دارد)
- جنین بزرگ‌تر از حد طبیعی (ماکروزومی) که ممکن است باعث سختی در عبور از کانال زایمان شود
- مشکلات جفتی مانند جفت سرراهی یا جداشدگی زودرس جفت
- دوقلو یا چندقلوزایی که در برخی موارد نیاز به زایمان سزارین دارد
- کاهش اکسیژن‌رسانی یا علائم استرس جنینی که در مانیتورینگ قلبی مشخص میشود
۳. زایمان‌های سخت و غیرمنتظره:
- عدم پیشرفت زایمان که در آن دهانه رحم به اندازه کافی باز نمی‌شود
- افت ضربان قلب جنین که نشان‌دهنده خطر برای نوزاد است
- بند ناف پیچیده شده دور گردن جنین که ممکن است مانع اکسیژن‌رسانی شود
نکات قبل و بعد از زایمان سزارین
قبل از زایمان سزارین، مادر باید آزمایش‌های لازم مانند بررسی میزان هموگلوبین، قند خون و انعقاد خون را انجام دهد. پزشک ممکن است سونوگرافی نهایی را برای بررسی وضعیت جنین تجویز کند. از ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از عمل، خوردن و آشامیدن ممنوع است تا خطر مشکلات بیهوشی کاهش یابد. مادر باید با پزشک درباره نوع بی‌حسی صحبت کند. همچنین، توصیه میشود کیف بیمارستان شامل لباس راحت، لوازم بهداشتی و پوشک نوزاد آماده باشد.
پس از زایمان، مادر باید استراحت کافی داشته باشد، اما در همان روزهای اول با کمک پرستار یا همراه، کمی راه برود تا از لخته شدن خون در پاها جلوگیری شود. مصرف داروهای مسکن تجویزشده به کاهش درد کمک می‌کند. محل زخم باید تمیز و خشک نگه داشته شود و در صورت قرمزی، تورم یا ترشح غیرطبیعی، باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد. نوشیدن آب کافی و مصرف غذاهای فیبردار به جلوگیری از یبوست کمک می‌کند. همچنین، بلند نکردن اجسام سنگین و رعایت محدودیت‌های حرکتی تا چند هفته بعد از زایمان ضروری است.
سخن پایانی
زایمان سزارین یک روش رایج و ایمن برای به دنیا آوردن نوزاد است که در برخی شرایط پزشکی یا بنا به انتخاب مادر انجام میشود. این روش مزایایی مانند کاهش درد حین زایمان، امکان برنامه‌ریزی دقیق، کاهش آسیب به کانال زایمان و کاهش خطر برخی عوارض برای مادر و نوزاد دارد. با این حال، سزارین یک جراحی بزرگ است و مانند هر عمل دیگری، خطرات و عوارض خاص خود را دارد. بنابراین، تصمیم‌گیری درباره نوع زایمان باید با مشورت پزشک و در نظر گرفتن شرایط فردی مادر و جنین انجام شود تا بهترین گزینه برای سلامت هر دو انتخاب گردد.