بارداری در بهترین شرایط نیز یک فرآیند پُرفشار برای بدن زن محسوب میشود، اما در دوران جنگ، این فشار به مراتب شدیدتر، خطرناک‌تر و پیچیده‌تر میشود. تأثیرات جسمی بارداری در دوران جنگ نه‌تنها تحت‌تأثیر محدودیت‌های تغذیه‌ای و خدمات درمانی قرار دارد، بلکه عوامل روانی و استرس‌های شدید نیز آسیب‌های جسمانی بیشتری ایجاد می‌کنند. در این مقاله به بررسی دقیق این اثرات و دلایل آن می‌پردازیم.
بارداری؛ تغییرات طبیعی ولی حساس
در شرایط عادی، بارداری با تغییرات فیزیولوژیکی زیادی همراه است:
- افزایش حجم خون و فشار روی سیستم قلبی‌عروقی
- نیاز بیشتر به اکسیژن و عملکرد ریوی
- تغییرات هورمونی مؤثر بر خلق‌وخو و سیستم گوارش
- افزایش نیاز به مواد مغذی برای رشد جنین
حال تصور کنید این تغییرات در بستر ناامنی، تغذیه ناکافی، بی‌خوابی، ترس و استرس دائمی رخ دهند.
بیشتر بخوانید : ناباروری مردان
تأثیرات جسمی جنگ بر بدن زن باردار
۱. سوء تغذیه و کاهش وزن غیرمنتظره
در زمان جنگ، دسترسی به غذاهای سالم و کافی محدود میشود. این وضعیت می‌تواند به:
- کاهش وزن مادر
- تاخیر در رشد جنین
- افزایش احتمال زایمان زودرس یا نوزاد با وزن کم
منجر شود.
۲. کم‌خونی و ضعف عمومی
کمبود منابع غذایی غنی از آهن و عدم مصرف مکمل‌ها در بحران جنگ باعث:
- کم‌خونی شدید
- افت فشار خون و سرگیجه‌های مکرر
- خطر خونریزی بیشتر هنگام زایمان
میشود.
۳. افزایش احتمال فشار خون بارداری و پره‌اکلامپسی
استرس مزمن، کم‌خوابی و تغذیه نامناسب در دوران جنگ احتمال بروز فشار خون بالا در بارداری را افزایش می‌دهد که در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به پره‌اکلامپسی یا حتی مرگ مادر شود.
۴. مشکلات گوارشی و یبوست مزمن
تغییر رژیم غذایی، مصرف کم مایعات، استرس شدید و بی‌تحرکی، باعث اختلال در سیستم گوارش میشود. از جمله:
- یبوست‌های مزمن
- نفخ و سوزش معده
- تهوع‌های شدید بارداری
۵. تضعیف سیستم ایمنی
بارداری به‌طور طبیعی ایمنی بدن را تعدیل می‌کند تا جنین توسط بدن دفع نشود. این تغییر همراه با:
- کمبود ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها
- شرایط غیربهداشتی و پر ازدحام پناهگاه‌ها یا کمپ‌ها
باعث میشود مادر بیشتر در معرض عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا قارچی قرار گیرد.
بیشتر بخوانید : ناباروری ثانویه
جدول: تأثیرات جسمی بارداری در شرایط جنگی
| مشکل جسمی | علت اصلی | عوارض احتمالی |
|---|---|---|
| سوء تغذیه | کمبود منابع غذایی | وزن کم نوزاد، خستگی شدید |
| کم‌خونی | کمبود آهن و اسیدفولیک | ضعف، خطر خونریزی |
| پره‌اکلامپسی | استرس و فشار روانی | تشنج، زایمان اورژانسی |
| عفونت‌های مکرر | کاهش ایمنی + شرایط محیطی | تب، زایمان زودرس |
| دردهای استخوانی | کمبود کلسیم و تحرک کم | گرفتگی عضلات، درد لگن |
| کم‌آبی | نبود آب سالم | یبوست، عفونت ادراری |
خطرات زایمان در شرایط جنگی
زنان باردار در مناطق جنگ‌زده معمولاً دسترسی محدود به امکانات زایمانی دارند. این موضوع ممکن است باعث شود:
- زایمان بدون نظارت تخصصی انجام شود
- عفونت بعد از زایمان به‌خاطر عدم رعایت بهداشت بروز کند
- عدم مراقبت از نوزاد تازه‌متولد به‌ویژه در تولدهای زودرس، منجر به مرگ نوزاد شود
راهکارهای عملی برای کاهش آسیب جسمی در این شرایط
- استفاده از هر منبع غذایی در دسترس با ارزش غذایی بالا (تخم‌مرغ، حبوبات، نان کامل، آجیل)
- نوشیدن آب جوشیده و سالم در حد امکان
- استراحت کافی در حد شرایط موجود
- استفاده از مکمل‌های ساده مانند آهن یا اسید فولیک، در صورت دسترسی
- پرهیز از موقعیت‌های پراسترس در حد ممکن؛ حتی چند دقیقه تنفس عمیق در روز می‌تواند کمک‌کننده باشد